Tilgangur greinarinnar
Tilgangurinn með þessari grein er að greina frá aðdraganda, upphafi og nýjustu rannsóknum um hugsanleg tengsl milli kornlauss hundafóðurs og DCM, svara algengum spurningum og aðstoða hundaeigendur við að taka upplýstar og yfirvegaðar ákvarðanir – byggðar á staðreyndum, ekki hræðslu. Allar staðhæfingar eru studdar með heimildum.
Afstaða okkar sem dreifingaraðili
Við hjá Dýravinum skiljum vel áhyggjur margra hundaeigenda og viljum leggja okkar af mörkum til að skýra umræðuna. Okkar markmið er að miðla traustum gögnum, byggðum á nýjustu rannsóknum og gagnsæi. Sem innflytjandi og dreifingaraðili gæðafóðurs höfum við fylgst náið með þróun málsins og viljum tryggja að hundaeigendur hafi aðgang að bestu fáanlegu upplýsingum til að taka upplýstar ákvarðanir.
Samantekt: Kornlaust hundafóður og DCM – staðreyndir og tímaröð
- FDA fékk á tímabilinu aðeins 28 tilkynningar um DCM – 23 (82%) komu frá tveimur dýralæknum, Lisa Freeman og Darcy Adin, sem báðar höfðu fjárhagsleg tengsl við Hill’s og Royal Canin
- Tilkynningarnar beindust eingöngu að kornlausu fóðri, tilfelli tengd Hill's, Royal Canin og Purina voru ekki skráð
- FDA vekur athygli á hugsanlegum tengslum milli kornlauss fóðurs og DCM – byggt á óstaðfestum og skekktum gögnum
- Lisa Freeman þróaði verklag þar sem aðeins kornlaust fóður var tilkynnt – sem skekkti myndina af áhættu og skapaði leitarskekkju
- Fjölmiðlar taka málið upp og dýralæknar leita markvisst að DCM – fjölgun tilkynninga endurspeglar aukna leit, ekki aukna tíðni
- McCauley o.fl. fara yfir 150 rannsóknir – engin vísindaleg stoð fyrir tengslum milli kornleysis og DCM. Sjúkdómurinn er fyrst og fremst arfgengur
- FDA hætti opinberum uppfærslum – engin vísindaleg tenging fannst og aldrei var kornlaust fóður innkallað
- Quest o.fl. birta afturvirka rannsókn: DCM tíðni hélst óbreytt þrátt fyrir ~500% aukningu í sölu kornlausra fóðra
- Leach o.fl. rannsaka 65 hunda í 7 mánuði – engin hjartaskemmd, engin DCM-tilvik, eðlileg hjartavirkni og taurínmagn í öllum hópum
- Hill’s stefnt fyrir að hafa sviðsett „DCM-hræðslu“ og haft áhrif á FDA með misvísandi gögnum – krafist 2,6 milljarða USD í bætur
- Morris o.fl. rannsaka 60 hunda í 18 mánuði – engin merki um DCM, eðlileg hjartavirkni og taurínmagn í öllum hópum
- Engin rannsókn sýnir að kornlaust orsaki DCM – umfangsmikil gögn staðfesta að ekkert orsakasamband er til staðar
- FDA hefur aldrei innkallað kornlaust fóður og hætt uppfærslum um málið vegna skorst á vísindalegum grundvelli – og hefur sjálft tekið fram að tilkynningar séu ekki sönnun um orsök
- Milljónir hunda borða kornlaust daglega án vandamála – ef raunveruleg hætta væri til staðar, hefði hún komið í ljós
- DCM er sjaldgæfur sjúkdómur – algengi um 0,5%, aðallega arfgengur
- Erfðir eru langstærsti áhættuþátturinn - stórar tegundir á miðjum aldri/eldri í mestri áhættu
- DCM er ekki algengasti hjartasjúkdómurinn – hrörnunarbreytingar í hjartalokum eru margfalt algengari
- Taurínskortur er ekki vandamál í vel samsettu fóðri - hundar framleiða taurín sjálfir ef fóðrið er próteinríkt
- Belgjurtir (baunir o.fl.) eru öruggar - engin neikvæð áhrif fundust í rannsóknum
- Hundar þurfa næringarefni – ekki korn sem slíkt - korn eru fyrst og fremst orkugjafi
- Gæði fóðurs skipta öllu - hvort sem það er kornlaust eða kornríkt. Veldu fóður sem byggir á kjöti/dýrapróteinum og uppfyllir AAFCO/FEDIAF staðla
Hvað er DCM?
Dilated Cardiomyopathy (DCM), eða útvíkkaður hjartavöðvakvilli, er sjúkdómur þar sem hjartavöðvinn veikist og hjartahólfin stækka. Hann sést oftast hjá stórum og risategundum og hefur sterk tengsl við erfðir【Freeman o.fl., 2018】. Í smærri tegundum er DCM sjaldgæfur.
Bakgrunnur og upphaf málsins árið 2018
Árið 2018 vakti bandaríska Matvæla- og lyfjaeftirlitið (FDA) athygli á óvenjulegum fjölda tilvika af hjartasjúkdómnum DCM (dilated cardiomyopathy) hjá hundum sem fengu kornlaust fóður. Tilkynningin var þó aðeins varúðarráðstöfun – ekki staðfesting á orsakatengslum.
Síðar, í gögnum sem finna má í máli sem höfðað var gegn Hill‘s árið 2024, kom í ljós að upphafleg gögn byggðu að miklu leyti á tilkynningum frá tveimur dýralæknum, Lisu Freeman og Darcy Adin, sem báðar höfðu fjárhagsleg tengsl við framleiðendur hefðbundins hundafóðurs eins og Hill’s og Royal Canin. Þær sendu inn yfir 100 tilvik til FDA, nær öll tengd kornlausu fóðri.
- Fyrir júlí 2018 hafði FDA aðeins fengið 28 tilkynningar um DCM í hundum frá árinu 2014. Af þeim komu 23 (82%) frá þessum tveimur.
- Þær héldu áfram að senda inn mál eftir að rannsókn hófst og höfðu samkvæmt opinberum gögnum (FOIA) sent að minnsta kosti 140 tilkynningar fyrir september 2019, nánast allar tengdar kornlausu fóðri.
Hverjir sendu inn flestar tilkynningarnar?
- Hefur fengið styrki frá Hill’s síðan 1998.
- Hefur birt greinar styrktar af Mars Petcare (móðurfélagi Royal Canin).
- Stofnaði Petfoodology bloggið, sem Hill's hefur vísað til sem „traust heimild“ en er ekki ritrýnt.
- Hefur haldið fram tengingu milli kornlauss fóðurs og DCM án þess að slík tenging hafi verið vísindalega staðfest.
- Starfaði við háskóla sem fékk yfir 2,2 milljónir USD í styrki frá Morris Animal Foundation (stofnað af Hill’s).
- Tók þátt í rannsóknum styrktum af Hill's og skrifaði greinar sem gagnrýndu kornlaust fóður.
- Sendi sjálf (ásamt Freeman) inn stóran hluta tilkynninganna til FDA – yfir 140 mál, nær öll tengd kornlausu fóðri.
Sérsniðið verklag Dr. Freeman við tilkynningar til FDA
Gögnin úr málshöfðuninni gegn Hill‘s sýna að Dr. Lisa Freeman þróaði verklag þar sem aðeins var tilkynnt um tilfelli hjá hundum á „óhefðbundnum“ fóðrum – þ.e. ekki frá stærstu vörumerkjunum (Hill’s, Purina, Mars/Royal Canin). Tilfelli sem tengdust hefðbundnu fóðri voru ekki send áfram. Þetta skapaði mynd af aukinni áhættu, sem byggði á valkvæðri skráningu frekar en raunverulegri aukningu, sem leiddi til þess að FDA hóf opinbera rannsókn árið 2018.
Afleiðingar
Þessi framsetning kveikti áhyggjur, fjölmiðlar tóku málið upp og hundaeigendur óttuðust að kornlaust fóður væri áhættusamt. Í kjölfarið fjölgaði skráðum DCM-tilvikum tímabundið. Það þýðir þó ekki að sjúkdómurinn hafi orðið algengari – heldur fóru dýralæknar í ljósi umræðunnar að leita markvisst að honum, sérstaklega hjá hundum á kornlausu fóðri. Þetta er dæmi um svokallaða leitarskekkju (reporting bias)【McCauley o.fl., 2020】.
Fylgni er ekki orsök
Mikilvæg staðreynd: Þegar vinsælustu vörumerkin eru nefnd oftar í tilkynningum, endurspeglar það fyrst og fremst hversu algeng þau eru á markaðnum – ekki að þau séu hættuleg. Ef stór hluti hunda er á ákveðnu fóðri, er tölfræðilega eðlilegt að það komi oftar fyrir í hvaða skráningu sem er, jafnvel þegar engin orsakatengsl eru til staðar. Þetta er einfaldlega hluti af stærra notkunarmynstri, ekki vísbending um áhættu.
Ef 90% krabbameinstilvika eru hjá fólki sem drekkur vatn – þá þýðir það ekki að vatn valdi krabbameini. Það þýðir bara að flestir drekka vatn.
Nýjustu rannsóknir sýna skýrt: Kornlaust fóður veldur ekki DCM
Frá árinu 2018 hafa fjölmargar rannsóknir verið gerðar til að kanna hvort kornlaust hundafóður geti raunverulega valdið DCM. Niðurstaðan er skýr: Engin vísindaleg gögn styðja að kornleysið sjálft sé áhættuvaldur.
Afturvirkar rannsóknir – hvað sýna gögnin?
Quest o.fl., 2022 (Frontiers in Animal Science)Afturvirk rannsókn sem birtist í Frontiers in Animal Science og greindi gögn frá hjartasérfræðingum yfir 15–20 ára tímabil. Rannsóknin bar saman fjölda DCM-greininga við sölu kornlausra fóðra á árunum 2011–2019. Á meðan sala kornlausra fóðra jókst um ~500%, hélst tíðni DCM greininga óbreytt á landsvísu. Engin tölfræðileg fylgni fannst milli aukinnar notkunar kornlausra fóðra og aukningar í DCM.
Niðurstaða: Ef kornlaust fóður væri raunverulegur orsakavaldur, hefði mátt búast við aukningu í DCM samhliða 500% aukningu í notkun á kornlausu fóðri – sú aukning átti sér ekki stað.
Framvirkar rannsóknir – hvað gerðist í tilraunum?
Ein af fyrstu framvirku tilraunum sinnar tegundar: 65 heilbrigðir hundar, fjórir hópar, 7 mánaða rannsókn. Tveir hópar fengu kornlaust fóður, tveir fengu sambærilegt fóður með korni. Engin merki um hjartaskemmdir fundust í neinum hundanna. Enginn munur mældist á hjartavirkni milli hópa og engin DCM-tilvik komu upp. Hjartaómskoðanir, hjartalínurit, vefjasýni og lífefnamælingar sýndu engar breytingar.
Niðurstaða: Kornlaust fóður olli engum hjartaskaða – hvorki meira né minna en fóður með korni.
Lengsta og umfangsmesta framvirka rannsókn til þessa: 60 heilbrigðir hundar, fjórir hópar, 18 mánaða rannsókn. Hundarnir fengu fjórar mismunandi samsetningar af fóðri – bæði kornlausar og kornríkar uppskriftir með og án bauna og kartaflna. Engin merki um DCM eða hjartaskaða komu fram í neinum hópum. Taurínmagn og hjartavísar (troponín-I og NT-proBNP) voru eðlileg í öllum hópum. Hjartaómskoðanir sýndu engar klínískar breytingar og öll hjartavirkni var metin sem eðlileg af óháðum dýralækni.
Niðurstaða: Kornlaust og kornríkt fóður, þegar það er vel samsett og næringarlega sambærilegt, styður hjartaheilsu hunda jafnt.
Yfirlitsgrein og samantekt á yfir 150 rannsóknum á DCM
McCauley o.fl., 2020Yfirlitsgrein sem birtist í Journal of Animal Science og fór yfir meira en 150 birtar rannsóknir um DCM í hundum. Greinin bendir á að DCM sé fyrst og fremst arfgengur sjúkdómur, en geti einnig tengst alvarlegum næringarskorti, hjartasýkingum og öðrum undirliggjandi sjúkdómum. Engin vísindaleg gögn fundust sem staðfesta orsakatengsl milli kornlauss fóðurs og DCM.
Höfundar leggja áherslu á að til að meta áhrif einstakra fóðurefna þurfi framvirkar rannsóknir sem útiloka skekkju og samverkandi þætti. Þeir vara sérstaklega við að draga ályktanir af FDA-tilkynningum þar sem skráningarskekkja og valkvæð innsending gagna geti skekkt niðurstöður.
Niðurstaða: Engin vísindaleg stoð er fyrir því að kornlaust fóður valdi DCM – sjúkdómurinn er fyrst og fremst arfgengur og aðrir þættir eins og undirliggjandi sjúkdómar skipta meira máli.
Aðrar ritrýndar rannsóknir
Rannsókn á áhrifum kornlauss fóðurs með baunum á meltingu, gallsýrulosun og taurínmagn í Labrador Retriever hundum. Hundarnir fengu fóður með miklu innihaldi af baunum í 28 daga. Taurínmagn í blóði og plasma hélst innan eðlilegra marka. Útskilnaður gallsýra í saur jókst, en það hafði ekki áhrif á hjartaheilsu.
Niðurstaða: Kornlaust fóður með baunum hafði ekki neikvæð áhrif á taurínmagn og tengdist ekki hjartaskaða.
Framvirk rannsókn sem kannaði áhrif plöntumiðaðs kornlauss fóðurs á hjartaheilsu og blóðgildi í heilbrigðum hundum. Hundarnir fengu fóður sem byggði á plöntupróteinum án korns í 12 vikur. Mæld voru tauríngildi í blóði og hjartavísar ásamt hjartaómskoðun. Engin merki komu fram um hjartaskaða eða DCM. Taurínmagn í blóði og plasma var innan eðlilegra marka allan tímann.
Niðurstaða: Plöntumiðað kornlaust fóður olli hvorki taurínskorti né hjartaskaða í heilbrigðum hundum.
Rannsókn sem skoðaði áhrif mismunandi próteingjafa og kornmagns á meltingu, saur, og hjartaheilsu í hundum. Kornlausar formúlur með belgjurtum voru bornar saman við kornríkar uppskriftir. Taurínmagn í blóði og plasma var innan eðlilegra marka í öllum hópum. Engin merki um hjartaskaða eða DCM komu fram
Niðurstaða: Kornlausar formúlur með belgjurtum höfðu engin neikvæð áhrif á hjartaheilsu eða taurínmagn.
Nýjustu og umfangsmestu rannsóknir síðustu ára sýna skýrt að kornlaust fóður er ekki áhættuvaldur fyrir hjartaheilsu hunda. Bæði framvirkar og afturvirkar rannsóknir hafa sýnt að hvorki kornleysið né tilvist bauna, kartaflna eða belgjurta í fóðri hefur neikvæð áhrif á hjartastarfsemi.
- FDA hefur ekki fundið orsakatengsl milli kornlausra fóðra og DCM: Þrátt fyrir fjölda tilkynninga hefur FDA ekki fundið neitt sem sannar að kornlaust fóður valdi DCM og hefur hætt opinberum uppfærslum um málið vegna skorts á vísindalegri tengingu.
- Framvirkar rannsóknir: eins og Morris o.fl., 2025 og Leach o.fl., 2023 sýna engin merki um hjartaskaða.
- Afturvirk rannsókn Quest o.fl., 2022 sýndi að aukin sala kornlausra fóðra hafði engin áhrif á tíðni DCM-greininga.
- Rannsóknir á áhrifum bauna og belgjurta (Donadelli, Clark, Cavanaugh) sýna engin neikvæð áhrif á taurínmagn eða hjartaheilsu.
Niðurstaða: Kornlaust fóður er öruggur kostur. Það skiptir meira máli að fóðrið sé vel samsett, próteinríkt og uppfylli næringarstaðla – en hvort það inniheldur korn eða ekki.
DCM er fyrst og fremst arfgengur sjúkdómur
Hversu algengt er DCM?DCM (útvíkkaður hjartavöðvakvilli) er fyrst og fremst erfðatengdur sjúkdómur sem leggst á ákveðnar hundategundir, einkum stórar og risategundir. Almennt er DCM sjaldgæfur:
- Áætlað algengi: um 0,4–1,3% allra hunda, oftast talað um≈0,5%【McCauley o.fl., 2020】.
- Flest tilfelli eru hjá tegundum með þekkta erfðatilhneigingu.
Til samanburðar er algengasti hjartasjúkdómur hunda annars eðlis (hrörnunarbreytingar í hjartalokum).
Óstaðfestar vangaveltur um „fóðurtengt DCM“?
Hugtakið er stundum notað þegar hundur fær DCM án erfðatilhneigingar, og mataræði hefur verið nefnt sem hugsanlegur þáttur. Slík tilfelli eru afar sjaldgæf og engin rannsókn hefur staðfest að fóður eitt og sér sé orsökin
Hversu mörg tilvik hafa verið tilkynnt?
Samkvæmt ársskýrslum FDA (2014–2022) bárust 1.382 tilkynningar um DCM sem hugsanlega tengdist fóðri【Wall, 2022】. Þetta hljómar mikið, en í Bandaríkjunum eru tugir milljóna hunda– þessi tilvik samsvara minna en 0,01% hundastofnsins.
- FDA hefur sjálft tekið fram að þessar tölur séu ekki sönnun um orsök, heldur aðeins tilkynningar sem þurfi frekari rannsóknar【Wall, 2022】.
Af hverju er þetta mikilvægt í samhengi?
Milljónir hunda borða kornlaust fóður daglega. Ef kornleysið væri raunverulegur áhættuvaldur, ætti að sjást aukin tíðni DCM samhliða aukinni notkun kornlauss fóðurs– en það hefur ekki gerst. Þetta bendir til að einstaklingsbundnir þættir eins og erfðir eða undirliggjandi sjúkdómar útskýri sjaldgæfar DCM-greiningar, en ekki kornleysið.
Líkur á DCM vegna næringarskorts?
Engin rannsókn hefur sýnt fram á að kornlaust fóður valdi DCM. Engin rannsókn hefur sýnt fram á orsakatengsl milli ákveðins hráefnis og DCM. Áætlanir sérfræðinga benda til að einungis 2–3% allra DCM-tilvika megi hugsanlega rekja til næringar á einhvern hátt – og það er án staðfestra orsakatengsla. Þetta jafngildir<0,03% allra hunda【McCauley o.fl., 2020】.
Í hnotskurn
DCM er fyrst og fremst erfðatengdur sjúkdómur. Tilvik sem tengjast fóðri eru afar sjaldgæf og óstaðfest. Engin vísindaleg gögn styðja að kornlaust fóður sé áhættuvaldur.
Lykilpunktur: Líkurnar á að hundur fái DCM eingöngu vegna fóðurs (án erfðaþáttar eða annars sjúkdóms) eru bæði vísindalega óstaðfestar og eiga ekki við um kjötríkt og vel samsett fóður – einungis illa samsett fóður sem fullnægir ekki næringarlegum lágmarksviðmiðum
Hvað segja helstu sérfræðingar og stofnanir?
Frá því að umræðan um kornlaust fóður og DCM hófst árið 2018 hafa fjölmargir sérfræðingar í dýralækningum og næringarfræði lagt áherslu á að forðast of einfaldar ályktanir. Í dag er ljóst að engin vísindaleg gögn styðja að kornlaust fóður valdi DCM – og helstu stofnanir og sérfræðingar eru sammála um að vel samsett kornlaust fóður sé öruggur kostur.
Fór yfir meira en 150 rannsóknir og komst að þeirri niðurstöðu að ekkert styður tengsl milli kornlausra fóðurs og DCM. Vísindin benda frekar til þess að DCM sé aðallega erfðatengdur sjúkdómur.
Benti á að gögn FDA væru oft ófullnægjandi og því ómögulegt að draga áreiðanlegar ályktanir af þeim. Engin bein orsakatenging hefur verið sönnuð og enn þarf frekari rannsóknir.
Leiddi eina lengstu stýrðu tilraun til þessa (7 mánuðir, 65 hundar). Hundar voru fóðraðir bæði á kornlausum og korninnihaldsfóðrum. Niðurstaðan: enginn hundur sýndi merki um skerta hjartastarfsemi eða þróaði með sér DCM.
Staðfesti sömu rannsóknarniðurstöður – engin tengsl fundust milli fóðurs og DCM. Hún leggur áherslu á mikilvægi þess að halda áfram rannsóknum, en engar vísbendingar eru um áhættu hingað til.
Árið 2020 dró FDA sjálft úr viðvörunum sínum. Engar sannanir fundust fyrir því að kornlaus fæða valdi DCM, og stofnunin lagði áherslu á að fóður þurfi að vera næringarríkt, óháð korninnihaldi.
Bendir á að engin sönnun sé fyrir því að innihaldsefni í kornlausu fóðri valdi DCM. FDA-viðvörunin sé viðvörun um að fylgjast með, en ekki staðfesting á orsakasambandi.
gagnrýndi að FDA hafi nefnt tiltekin vörumerki án staðfestra vísindagagna. Slíkt hafi skapað óþarfa ótta og getað skaðað traust á ábyrgum framleiðendum. Hjartalæknir við UC Davis, segir að DCM sé fyrst og fremst arfgengur sjúkdómur og að mataræði sé aðeins einn af mörgum þáttum – engin gögn sýni að kornlaust fóður valdi DCM.
dýrahjartalæknir, hefur sagt að fullyrðingar um að kornlaust fóður valdi DCM hafi enga vísindalega stoð.
faraldsfræðingur, bendir á að aukning tilkynntra DCM-tilvika eftir 2018 stafi af aukinni vitund og skráningu, ekki raunverulegri fjölgun.
alþjóðlegt bandalag dýralækna, hefur aldrei mælt gegn kornlausu fóðri og segir að engin sönnun sé fyrir orsakatengslum.
hefur ekki fundið neitt sem bendir til að kornlaust fóður valdi DCM og hefur aldrei innkallað slíkt fóður. Þeir hafa hætt opinberum uppfærslum um málið þar sem engin vísindaleg tenging fannst.
Niðurstaða: Engar sannanir liggja fyrir um að kornlaus hundafóður valdi DCM. Flestar rannsóknir og sérfræðingar benda til að sjúkdómurinn sé fyrst og fremst erfðatengdur. FDA hefur sjálft dregið úr fyrri viðvörunum, og helstu hjarta- og næringarfræðingar leggja áherslu á að ákvarðanir um fóðurval eigi að byggja á staðfestum vísindum – ekki ótta. Samhljómur er meðal sérfræðinga og stofnana: Kornlaust fóður er öruggur kostur. Það sem skiptir máli er gæði og næringarlegt jafnvægi – ekki hvort fóður inniheldur korn eða ekki.
Hagsmunatengsl og áhrif stóru fyrirtækjanna
Stór fóðurfyrirtæki hafa lengi átt náin tengsl við vísindasamfélagið og dýralækna, meðal annars með styrkjum til háskóla og rannsókna. Slíkt getur verið jákvætt, en einnig er mikilvægt að tryggja að slíkur stuðningur leiði ekki til slagsíðu í ráðgjöf eða túlkun gagna.
Málsókn gegn Hill’s – hvað kom fram?
Í febrúar 2024 var Hill’s stefnt í hópmálsókn og krafið um 2,6 milljarða USD í bætur. Samkvæmt málsókninni er því haldið fram að Hill’s, ásamt tengdum sérfræðingum og stofnunum, hafi haft áhrif á umræðuna um DCM með því að sviðsetja „DCM-hræðsluna“ – meðal annars með því að mata FDA á misvísandi gögnum og ýta undir ótta við kornlaust fóður.
Í skjölum málsins kemur fram að aðilar tengdir Hill’s hafi beitt sér á samfélagsmiðlum, í samtökum og í ritstýringu á greinum til að móta umræðuna í þágu eigin vörumerkja. Þó málsóknin sé enn óafgreidd, vekur hún mikilvægar spurningar um hvernig markaðsöfl geta haft áhrif á ráðleggingar til dýraeigenda.
Eru dýralæknar alltaf hlutlausir?
Flestir dýralæknar starfa af heilindum og vilja það besta fyrir dýrin. Hins vegar geta kerfislæg tengsl við fóðurframleiðendur haft áhrif á ráðleggingar – oft án þess að viðkomandi geri sér grein fyrir því. Þegar upplýsingar sem fagfólk byggir ráðgjöf sína á eru mótaðar af fyrirtækjum með fjárhagslega hagsmuni, getur það leitt til skekkju í ráðleggingum.
Þetta þýðir ekki að dýralæknar séu óheiðarlegir – heldur að gæludýraeigendur þurfa að vera gagnrýnir og spyrja spurninga. Ráðleggingar um fóður ættu alltaf að byggja á bestu fáanlegu vísindum, ekki markaðsherferðum.
Réttur neytenda til gangsæis
Gæludýraeigendur eiga skýlausan rétt á að fá óhlutdræga og gagnsæja ráðgjöf. Þeir ættu að spyrja:„Af hverju mælir þú með þessari vöru umfram aðra?“
„Eru til óháðar rannsóknir sem styðja þessa ráðgjöf?“
„Hver fjármagnaði rannsóknina sem þú vísar í?“
Faglegir dýralæknar taka slíkum spurningum fagnandi. Ef svörin virðast einsleit eða óskýr, er skynsamlegt að leita annars álits – t.d. hjá óháðum dýranæringarfræðingi.
Niðurstaða: Upplýst val og heilbrigð samkeppni
Markmið allra sem unna dýrum hlýtur að vera að gæludýr fái heilnæmt fóður og bestu mögulegu umönnun. Til að ná því markmiði þurfa upplýsingar að streyma frjálst og ómengaðar af sérhagsmunum. Heilbrigð samkeppni – þar sem vörur keppa á eigin verðleikum og vísindalegum staðreyndum – er bæði gæludýraeigendum og gæludýrunum fyrir bestu.
Kornlaust eða kornríkt fóður – skiptir það máli?
Ein algengasta spurningin sem hundaeigendur velta fyrir sér er: Eru korn nauðsynleg fyrir hunda? Er eitthvað við það að sleppa korni sem gæti verið skaðlegt?
Svarið frá næringarfræðingum er skýrt Nei. Hundar þurfa næringarefnin – ekki kornið sjálft.
Hundar þurfa ákveðin prótein, amínósýrur, fitusýrur, vítamín og steinefni til að þrífast, en þessi efni má fá úr margvíslegum hráefnum. Korn eins og hrísgrjón, hveiti eða maís geta vissulega veitt orku (kolvetni), trefjar og sum vítamín, en engin lífsnauðsynleg næring er eingöngu að finna í korni sem hundurinn getur ekki fengið annars staðar.
Í grunninn geta bæði kornrík og kornlaus fóður verið góð eða slæm – það veltur á gæðum hráefnanna og samsetningu heildarinnar. Kornlaust fóður sem er vel samsett og uppfyllir allar næringarþarfir hundsins er öruggur kostur. Á sama hátt er ekkert sem tryggir að fóður með korni sé sjálfkrafa öruggt – ef slíkt fóður er illa samsett, vantar nauðsynleg efni eða inniheldur of mikið af næringarsnauðum fylliefnum getur það líka verið heilsuspillandi.
- Korn eru oft ódýr orkugjafi: Korn eru notuð í hundafóður aðallega sem kolvetnagjafi. Hundar geta þó fengið kolvetni úr öðrum uppsprettum. Það er ekkert næringarefni í korni sem hundurinn myndi skorta ef kornið væri fjarlægt, svo framarlega sem aðrar næringaruppsprettur koma í staðinn. Hveiti, sem er algengt í ódýru fóðri, hefur lítið næringargildi og er oft notað sem fylliefni. Flestir sérfræðingar eru sammála um að hundar þurfi ekki hveiti í mataræði sitt.
- DCM hefur sést hjá hundum á kornfóðri: Ef mataræði er með alvarlegum annmörkum getur DCM komið upp óháð því hvort fóður inniheldur korn eða ekki. Til dæmis hafa verið tilvik þar sem hundar á maísríku fóðri fengu DCM vegna taurínskorts. Málið snýst því ekki um kornið – heldur gæði og jafnvægi fæðunnar.
- Kornlausar formúlur nota aðrar næringaruppsprettur: Í kornlausum uppskriftum eru oft sætar kartöflur, baunir eða linsur notaðar til að veita kolvetni og prótein í stað korna. Stundum hafa vangaveltum verið haldið fram um áhrif bauna á upptöku næringarefna eins og tauríns. Engar rannsóknir hafa sýnt fram á slíka áhættu – og umfangsmesta rannsóknin til þessa sýnir að baunir eru skaðlausar og næringarríkarfyrir hunda.
Korn sem slíkt er ekkert töfra hráefni sem fyrirbyggir hjartasjúkdóma – frekar en að kornleysið sé hættulegt. Það sem skiptir máli er gæði og jafnvægi fóðursins í heild.
Allar viðurkenndar leiðbeiningar (AAFCO í Ameríku, FEDIAF í Evrópu) gera ráð fyrir að hundar geti fengið fullnægjandi næringu bæði úr kornlausum og kornbættum uppskriftum. Lykilatriðið er að uppskriftin – hvort sem hún er með korni eða ekki – sé rétt samsett miðað við næringarþarfir dýrsins.
Mikilvægi ákveðinna næringarefna (taurín o.fl.)
Taurín hefur verið mikið til umræðu í tengslum við DCM og mataræði hunda. Það er amínósýruafleiða sem gegnir lykilhlutverki í starfsemi hjartavöðva, og því hefur verið spurt hvort skortur á tauríni geti valdið hjartasjúkdómum.
- Hundar vs. kettir: Ólíkt köttum, geta hundar framleitt taurín sjálfir úr amínósýrunum methíónín og cystein, svo framarlega sem þeir fá nægilegt magn af þeim úr fæðu. Þess vegna er taurín ekki skilgreint sem lífsnauðsynlegt næringarefni fyrir hunda.
- Tengsl við DCM: á tíunda áratugnum komu upp fáein tilfelli þar sem mjög próteinsnautt fóður leiddi til taurínskorts. Með viðeigandi viðbótum mátti leiðrétta þessi tilfelli. Þetta átti þó ekki við um vel samsett fóður eins og það sem er á markaði í dag.
- Nútíma kornlaus fóður: Flest hágæða kornlaus fóður í dag bæta tauríni við – þó það sé ekki skylda samkvæmt reglum. Slík fóður eru einnig oft kjötauðug og próteinrík, sem þýðir að þau innihalda náttúrulegt taurín og forstig þess (methíónín og cystein) úr dýrapróteinum.
- L-karnitín: Efni sem styður orkuefnaskipti hjartans. Sum fóður bæta því við, sérstaklega í formúlum fyrir stóra hunda, en það finnst einnig náttúrulega í kjöti.
Fullyrðing: Kornlaust fóður veldur DCM vegna taurínskorts.
Staðreynd: Í DCM-tilvikunum sem vöktu ugg árið 2018–2019 voru tauríngildi flestra hunda eðlileg. Þetta bendir til þess að orsökin hafi verið flóknari og ekki einfaldur taurínskortur. Margar kornlausar formúlur eru kjötauðugar og taurínríkar. Vel samsett kornlaust fóður veldur ekki taurínskorti.
- Próteingjafar: Kjöt, fiskur eða egg sem aðaluppspretta próteins veita nauðsynlegar amínósýrur. Gæðafóður er oft með dýraprótein sem fyrsta hráefni.
- Taurín: Hvort sem það er náttúrulegt úr hráefnum eða viðbætt, skiptir máli að magn tauríns sé nægilegt.
- Methíónín og cystein: Forverar tauríns sem finnast í kjöti og fisk. Jurtaafurðir innihalda minna af þessum efnum, svo dýraprótein er mikilvægt.
- Orkugjafar: Hundar þurfa orku úr fitu og kolvetnum. Kolvetnagjafar (korn eða belgjurtir) ættu að vera meltanlegir og í hófi – ekki á kostnað próteins.
- Vítamín og steinefni: Rétt hlutföll B-vítamína, sink, magnesíum, kalíum, E-vítamíns o.fl. eru nauðsynleg. Fóður sem uppfyllir AAFCO eða FEDIAF staðla tryggir þessi efni.
Þegar hundur fær hágæða fóður með áherslu á kjöt og dýraprótein sem er næringarlega fullgilt og í jafnvægi, fær hann öll þau efni sem þarf til að styðja heilbrigt hjarta. Hvort fóðrið inniheldur korn eða ekki skiptir ekki máli ef næringarþörfum er fullnægt.
Vel samsett fóður: Hvað ber að hafa í huga?
Hvort sem hundafóður er kornlaust eða kornríkt, þá skiptir gæði og næringarlegt jafnvægi öllu máli. Vel samsett fóður tryggir að hundurinn fái öll nauðsynleg næringarefni til að viðhalda heilbrigði – þar á meðal hjartaheilsu. Hér eru lykilatriði sem hundaeigendur ættu að skoða
Hvað einkennir gæða hundafóður?- Kjöt í aðalhlutverki: Kjöt, fugl eða fiskur (dýraprótein) ætti að vera meðal efstu hráefna á innihaldsskrá – helst í fyrsta sæti. Dýraprótein veitir mikilvægar amínósýrur sem hundar þurfa til að þrífast. Fóður sem byggir á kjöti líkist náttúrulegu mataræði hunda og styður við eðlilega líkamsstarfsemi.
- Taurín og amínósýrur: Athugaðu hvort taurín sé viðbætt – það er gott öryggisnet. Einnig má skoða hvort hráefni séu taurínrík (t.d. kjöt, fugl, fiskur, egg). Próteinríkt fóður sem inniheldur methíónín og cystein úr dýrapróteinum styður við náttúrulega framleiðslu tauríns í líkama hundsins.
- Hóflegt magn kolvetna: Skoðaðu upphaf hráefnalistans. Ef fyrstu 3–4 hráefni eru kolvetnagjafar og lítið kjöt er nefnt, gæti fóðrið verið ódýr og næringarsnauð „fylliefnablanda“. Í gæðafóðri er kjöt í forgrunni og kolvetni í stuðningshlutverki.
- Jafnvægi vítamína og steinefna: Leitaðu á umbúðum að staðfestingu um að fóðrið uppfylli næringarviðmið AAFCO (Bandaríkin) eða FEDIAF (Evrópa). Slík staðfesting tryggir að öll nauðsynleg vítamín og steinefni séu til staðar í réttum hlutföllum. Oft stendur „Complete and Balanced according to AAFCO...“.
- Góðir framleiðsluhættir: Veldu vörumerki sem þú treystir. Virt alþjóðleg merki hafa yfirleitt næringarfræðinga og dýralækna í ráðgjöf og fylgja ströngum gæðakröfum.
- Prófanir og gagnsæi: Áreiðanlegir framleiðendur framkvæma reglulegar gæða- og öryggisprófanir. Gagnsæi skiptir máli – fyrirtæki ættu að birta innihald og svara fyrirspurnum, t.d. um magn tauríns í fóðri.
| Einkenni gæðafóðurs | Lýsing |
|---|---|
| Kjöt/fiskur í aðalhlutverki | Kjöt, fugl eða fiskur er efst á listanum yfir hráefni. Rík uppspretta próteina og nauðsynlegra amínósýra (methíónín, cystein o.fl.). Hundar þrífast best á vel samsettum formúlum með áherslu á hágæða dýraprótein. |
| Viðbætt taurín og L-karnitín | Taurín er oft bætt við fyrir aukið öryggi. L-karnitín má einnig finna í sumum formúlum (sérstaklega fyrir stóra hunda) til að styðja hjartavöðvann. |
| Hófleg kolvetni | Kolvetni ættu ekki að vera meginuppistaða fóðursins. Í gæðafóðri eru þau í stuðningshlutverki - mjög kolvetnaríkt fóður gæti bent til ódýrari og næringarsnauðari uppskriftar. |
| Fullnægjandi næringarstaðlar | Fóðrið uppfyllir AAFCO eða aðra staðla („Complete and Balanced“). Það tryggir að öll nauðsynleg vítamín, steinefni og amínósýrur séu til staðar í réttum hlutföllum. |
| Góðir framleiðsluhættir | Virt gæðamerki með næringarsérfræðinga í ráðum, eða framleiðandi sem veitir upplýsingar og gerir ríkar gæða- og öryggiskröfur. Áreiðanleg fyrirtæki stunda reglubundnar gæðaeftirlitsrannsóknir á fóðri sínu. |
Niðurstaða: Vel samsett fóður – hvort sem það er kornlaust eða kornríkt – tryggir að hundurinn fái öll nauðsynleg næringarefni. Það sem skiptir mestu máli er gæðin, próteinin og jafnvægi næringarefnanna, ekki hvort uppskriftin inniheldur korn.
Tímalína: DCM og Kornlaust Hundafóður
–
2017
82% þeirra frá tveimur dýralæknum með tengsl við stóru fóðurfyrirtækin Hill’s og Royal Canin
2018
um hugsanleg tengsl milli kornlauss fóðurs og DCM – byggt á óstaðfestum tilkynningum, ekki vísindalegum gögnum
–
2019
fjölmiðlar fjalla um málið og dýralæknar leita markvisst að DCM hjá hundum á kornlausu fóðri. Þetta skapar leitarskekkju
yfir 150 rannsóknir – engin vísindaleg stoð fyrir tengslum milli kornleysis og DCM. Sjúkdómurinn er fyrst og fremst arfgengur
engin orsakatengsl fundust. Kornlaust fóður hefur aldrei verið innkallað
Quest o.fl. birta afturvirka rannsókntíðni DCM hélst óbreytt þrátt fyrir 500% aukningu í sölu kornlausra fóðra
65 hundar, 7 mánuðir. Engin hjartaskemmd, engin DCM-tilvik. Kornlaust fóður olli engum skaða
ásakað um að hafa sviðsett „DCM-hræðslu“ og haft áhrif á FDA með misvísandi gögnum
60 hundar, 18 mánuðir. Engin merki um DCM í neinum hópum, hvort sem fóður var með eða án korns
Engin vísindaleg stoð er fyrir því að kornlaust fóður valdi DCM. FDA hefur dregið til baka viðvaranir og helstu sérfræðingar staðfesta öryggi kornlausra formúla. Það sem skiptir máli er gæði og næringarlegt jafnvægi – ekki hvort fóður inniheldur korn
Algengar spurningar, ranghugmyndirog misskilningur
Engar vísindalegar vísbendingar styðja að korn verndi gegn DCM. Hundurinn þinn þarf ákveðin næringarefni – ekki kornið sjálft. Gæðafóður, hvort sem það er með eða án korns, veitir öll nauðsynleg næringarefni ef það er rétt samsett. Mikilvægast er að fóðrið innihaldi hágæða dýraprótein og uppfylli næringarstaðla.
Engin rannsókn hefur sýnt fram á að baunir valdi hjartasjúkdómi.
Flest kornlaus fóður nota fjölbreytta blöndu hráefna – t.d. dálítið af baunum til að bæta við jurtapróteini og trefjum, en ekki sem aðaluppistöðu. Lengstu framvirku rannsóknir til þessa sýndu að baunir höfðu engin neikvæð áhrif á hjartaheilsu (Leach 2023, 7 mánuðir.; Morris 2025, 18 mánuðir.)
Margir dýralæknar brugðust við umræðunni 2018–2019 af varúð. Á þeim tíma ríkti óvissa og það var eðlilegt að fara gætilega, sérstaklega gagnvart viðkvæmum tegundum. Nú liggja fyrir ný og yfirgripsmikil gögn sem sýna að vel samsett kornlaust fóður er öruggt. Ef dýralæknir mælir gegn tilteknu fóðri, er eðlilegt að spyrja
„Er þessi ráðgjöf byggð á nýjustu upplýsingum eða eldri varúðarsjónarmiðum?“ Góður dýralæknir mun taka vel í slíka umræðu og meta málið með þér. Þú getur einnig deilt nýjustu rannsóknum með honum og rætt hvað hentar best fyrir þinn hund.
Já. Ef hundurinn þinn er í erfðatengdum áhættuhópi skiptir mestu máli reglulegt eftirlit með hjartaheilsu. Kornleysið eitt og sér er ekki áhættuþáttur.
Ef hundurinn þinn er heilbrigður og án einkenna, er almennt ekki þörf á sérstökum hjartarannsóknum eingöngu vegna fóðursins. En ef þú hefur áhyggjur, ræddu það við dýralækni – hann getur metið hvort ástæða sé til að framkvæma hjartaómun eða aðrar mælingar.
Einnig er gagnlegt að fylgjast með almennri heilsu:- Er hundurinn orkumikill?
- Er hann í kjörþyngd?
- Er feldurinn glansandi og húðin heilbrigð?
Slík merki benda til þess að fóðrið sé að virka vel.
Það er engin ástæða til að forðast kornlaust fóður ef það er vel samsett og hundurinn þinn þrífst á því. Vísindin styðja ekki að kornleysi valdi DCM. Mikilvægast er að velja fóður sem:
- Inniheldur hágæða dýraprótein
- Uppfyllir næringarstaðla (t.d. AAFCO eða FEDIAF)
- Hentar þínum hundi og lífsstíl
Sumir kjósa kornlaust vegna húð- eða meltingarvandamála, aðrir kjósa kornríkt fóður – báðar leiðir geta verið réttar. Ef þú ert í vafa, fáðu ráðgjöf hjá dýralækni eða dýranæringarfræðingi sem þú treystir til að veita hlutlausa og vísindalega ráðgjöf. Niðurstaða
- Kornlaust fóður veldur ekki DCM: Þegar fóður er rétt samsett og uppfyllir næringarstaðla (t.d. AAFCO eða FEDIAF), er það öruggur kostur fyrir heilbrigða hunda – óháð því hvort það inniheldur korn eða ekki.
- DCM er sjaldgæfur og aðallega arfgengur sjúkdómur: Hann kemur helst fram hjá stórum tegundum með erfðafræðilega tilhneigingu. Tilvik sem tengjast fóðri, með eða án korns, eru afar fátíð og óstaðfest.
- Rannsóknir á árunum 2020–2023 sýna engin neikvæð áhrif kornlauss fóðurs: Umfangsmikil gögn sýna að tíðni DCM hélst óbreytt þrátt fyrir 500% aukningu í notkun kornlausra fóðra【Leach o.fl., 2023】【Quest o.fl., 2022】.
- FDA og sérfræðingar hafa ekki fundið orsakatengsl: FDA hefur aldrei innkallað kornlaust fóður vegna DCM og hefur hætt opinberum uppfærslum um málið vegna skorts á vísindalegri tengingu【Wall, 2022】.
- Sérfræðingar vara við of einföldum ályktunum: Kornleysið eitt og sér er ekki áhættuvaldur – það eru gæði og næringarlegt jafnvægi sem skipta máli.
Sem ábyrgur hundaeigandi getur þú stuðlað að hjartaheilsu og vellíðan hundsins með því að:
Velja gæðafóður:
- Leitaðu að kjöti, fugl eða fisk sem fyrsta hráefni.
- Tryggðu að fóður uppfylli staðla eins og AAFCO eða FEDIAF.
- Veldu vörumerki með trausta ímynd og gagnsæi.
Forðast öfgar:
- Ekki láta hræðsluáróður eða æsifréttir stjórna vali.
- Hvorki mjög ódýrt fylliefnafóður né of einhæfar formúlur eru æskilegar.
- Farðu milliveginn: vel samsett fóður með hágæða próteini og fjölbreyttum næringarefnum.
Fræða þig áfram:
- Fylgstu með nýjustu rannsóknum og ráðleggingum frá hlutlausum aðilum.
- Vertu gagnrýnin(n) á heimildir – treystu vísindum og fagfólki frekar en sölumennsku og samfélagsmiðlum.
Að lokum: Markmið allra gæludýraeigenda er að halda hundunum heilbrigðum og hamingjusömum – og mataræðið er stór þáttur í því. Nýjustu vísindi og reynsla sýna að engin ástæða er til að forðast kornlaust frekar en kornríkt fóður þegar kemur að hjartaheilsu hundsins.
Hjartaheilsa veltur á fjölmörgum þáttum – ekki á því hvort hveiti, maís, hrísgrjón eða aðrar korntegundir séu í matnum. Vertu upplýstur, fylgstu með dýrinu þínu og njóttu þess að sjá það blómstra á réttu fóðri sem er vel samsett og leggur áherslu á dýraprótein.
Heimildaskrá
-
Freeman, L. M., Stern, J. A., Fries, R., Adin, D. B., & Rush, J. E. (2018). Diet-associated dilated cardiomyopathy in dogs: What do we know? Journal of the American Veterinary Medical Association, 253(11), 1390–1394.
https://doi.org/10.2460/javma.253.11.1390 -
Leach, S. B., Clark, S. D., Baumwart, R. D., McCauley, S. R., Thomason, J. D., Streeter, R. M., … & Quest, B. W. (2023). Prospective evaluation of echocardiographic parameters and cardiac biomarkers in healthy dogs eating four custom-formulated diets. Frontiers in Animal Science, 4, 1271202.
https://doi.org/10.3389/fanim.2023.1271202 -
McCauley, S. R., Clark, S. D., Quest, B. W., Streeter, R. M., & Oxford, E. M. (2020). Review of canine dilated cardiomyopathy in the wake of diet-associated concerns. Journal of Animal Science, 98(6), skaa155.
https://doi.org/10.1093/jas/skaa155 -
Quest, B. W., Leach, S. B., Garimella, S., Konie, A., & Clark, S. D. (2022). Incidence of canine dilated cardiomyopathy diagnosed at referral institutes and grain-free pet food store sales: A retrospective survey. Frontiers in Animal Science, 3, 846227.
https://doi.org/10.3389/fanim.2022.846227 -
Wall, T. (2022, December 26). FDA ends DCM updates; No causality data with dog foods. Petfood Industry.
https://www.petfoodindustry.com/news-newsletters/pet-food-news/article/15469411/fda-ends-dcm-updates-no-causality-data-with-dog-foods -
BSM Partners & University of Missouri. (2023). New research debunks link between grain-free dog food and DCM. Pet Food Processing.
https://www.petfoodprocessing.net/articles/17503-new-research-debunks-link-between-grain-free-dog-food-and-dcm -
Morris, E. M., Stiers, C. A., Hancock, L. B., & Gross, K. L. (2025). Different carbohydrate sources in dog foods supported overall health and cardiac function: An 18-month prospective study in healthy adult dogs. Journal of Animal Science.
https://doi.org/10.1093/jas/skaf225 -
KetoNatural Pet Foods v. Hill’s Pet Nutrition. (2024). Class Action Complaint. U.S. District Court for the District of Kansas.
https://truthaboutpetfood.com/wp-content/uploads/2024/02/KETONATURAL-PET-FOODS-v-HILLS-PET-NUTRITION-20240206.pdf -
The Pet Professional Guild. (2023). The dilated cardiomyopathy and grain-free pet food debacle. BARKS Magazine Blog.
https://www.petprofessionalguild.com/barks/barks-magazine-blog/the-dilated-cardiomyopathy-and-grain-free-pet-food-debacle/ -
Four Muddy Paws. (2023). DCM news: A review of 150 studies did not support a link between grain-free diets and DCM. Four Muddy Paws Blog.
https://fourmuddypaws.com/blog/dcm-news-a-review-of-150-studies-did-not-support-a-link-between-grain-free-diets-and-dcm/ -
Wall, T. (2023, February 1). DCM and grain-free pet foods: 3 strikes and you’re out. Petfood Industry Blog.
https://www.petfoodindustry.com/pet-food-market/blog/15468123/dcm-and-grain-free-pet-foods-3-strikes-and-youre-out -
St. Petersbark. (2023). Finally: There’s no evidence linking grain-free diets and non-hereditary heart conditions in dogs. St. Petersbark Blog.
https://stpetersbark.com/finally-theres-no-evidence-linking-grain-free-diets-and-non-hereditary-heart-conditions-in-dogs/ -
Pet Food Processing. (2020). FDA walks back from update correlating DCM and certain pet diets. Pet Food Processing.
https://www.petfoodprocessing.net/articles/14240-fda-walks-back-from-update-correlating-dcm-and-certain-pet-diets
